Vandaag gaan we....?

Deze morgen word ik wakker met een groot verzet tegen al die verrassingen in het programma. Maar dat blijkt later de laatste stuiptrekking van mijn Nederlandse controledwang te zijn. Ik geef het nu op om me er nog druk over te maken. Ik ben Braziliaan en ik zie wel wat er gebeurt. Na wat geklaag over de onduidelijke schema's hier tegen collega Annemieke bij Introdans, stort ik me er weer in. Dit maal zijn we te gast bij Grupo Corpo, een van de belangrijkste en beroemdste dansgezelschappen van Brazilie, exportproduct en befaamd om zijn energieke dansstijl. De favela is vandaag even ver weg: het gebouw is modern en efficient en ligt in een sjieke wijk, die zelfs zo groen is, dat ik besluit om eerder uit de taxi te stappen om er naar toe te lopen: het is groen en je hoort er vogels zingen. Wat ook wel weer eens lekker is in deze verkeershel Belo Horizonte.

Grupo Corpo is zelf op tournee naar Europa, maar er wordt gewerkt met een nieuwe lichting aankomende dansers. We kijken naar de training ( alleen een barre) en daarna hoe de jonge dansers het Corpo-repertoire in hun lijf proberen te krijgen in een repetitie. Daarna ontmoeten we Waldir weer, we zagen hem gisteren al in de wijk, waar hij met de kinderen een choreografie liet zien. Het blijkt dat we een workshop krijgen van hem in de studio hier. Zoals dat gaat in Brazilie: er schuift van alles bij ons aan: nu zitten er plots twee dansers bij, waarvan er een geweldig blijkt te kunnen vertalen. Dat is nodig, want Waldir -die erg energiek en enthousiast is- heeft een hoop te vertellen en kan alleen portugees. Hij heeft een methodiek ontwikkeld voor zijn danslessen, waarbij, zoals hij zegt, het hoofd, het hart en het lichaam omstebeurt aan bod komen. Hij heeft drie meisjes uit Nossa Casa meegenomen om het demonstreren, maar we worden er zelf ook in meegenomen. De details zijn voor een leek misschien oninteressant, maar voor dansdocenten als wij zijn dit leerzame momenten. De les eindigt met een danscombinatie in een hiphopstijl, waarvan we mogen stellen dat Lobke de echte aanhouder van ons is, want ze danst hem als enige tot aan het einde uit. Waldir's energie is aanstekelijk en hij sleept ons van het een in het ander. Intussen zien we wel scheel van de honger, maar als we om 4 uur weer buiten staan hebben we geen zin meer in lunch, en is iedereen toe aan een douche. Waldir heeft onze hoofden , harten en lichamen in beweging gezet.

Adriaan Luteijn 

Een dag na de gevechten

De dag begint voor ons in spanning: zijn de favela's weer veilig te betreden of moeten we opnieuw zoeken naar een alternatief programma? Gelukkig krijgen we het goede bericht dat de agressie in de favela's weer wat gedoofd is en de units van Corpo Cidadao weer open zijn. Niet alleen goed nieuws voor ons, maar ook voor de kinderen: zij presenteren vandaag waar ze de afgelopen twee maanden aan gewerkt hebben.We bezoeken de school waar de kinderen van Nossa Casa naartoe gaan, daar zullen de presentaties plaatsvinden. Een vrolijk beschilderd gebouw, midden tussen de afbrokkelende huisjes, sommige zelfs zonder ramen. De kinderen herkennen ons meteen en begroeten ons heel opgetogen! Ze weten allemaal nog hoe we heten, we krijgen omhelzingen en high fives. De afdeling muziek begint met de presentatie, vervolgens mogen de dansers aan de slag. Bijzonder om te zien hoeveel interesse en respect er voor elkaar is in deze cultuur. Naast dat de kinderen ongelooflijke dingen laten zien die ze in slechts twee maanden tijd hebben geleerd, zijn de overige leerlingen in het publiek muisstil of juist uitbundig, wanneer er applaus gegeven mag worden. Na de presentatie neemt onze vaste begeleider Jacki ons mee naar een ander cultureel centrum, dat aan een andere favela verbonden is. Speciaal aan dit centrum is dat vrijwel alles gemaakt wordt van gerecycled materiaal: geknutselde bloemen van PET-flessen, kerstbomen van wc-rolletjes en zelfs een xylofoon van glas. Magda, de vrouw die dit centrum heeft opgezet, vertelt dat hier niet alleen kinderen komen maar dat ook de ouders welkom zijn, voor bijvoorbeeld kooklessen.'s Middags bezoeken we een tweede presentatie van de kinderen van Corpo Cidadao, deze keer in een favela waar we nog niet geweest zijn. Deze kinderen lijken het wat beter te hebben: de kinderen van Nossa Casa dragen bijna allemaal slippers en korte broeken, deze kinderen dragen spijkerbroeken en gympen. Wederom een mooie presentatie.Alle indrukken die we deze dagen opdoen zijn waardevol. We absorberen alle informatie, het meest waardevol zijn de gesprekken met alle betrokkenen. Vandaag heb ik (alweer) Jacki de oren van het lijf gevraagd om de situatie van de Braziliaanse favela's beter te kunnen begrijpen. Dat is wat deze reis uniek maakt: we zien alle kanten van de Braziliaanse cultuur en krijgen zelfs de kans om ons erin te verdiepen. Na drie dagen vol verrassingen zou je toch denken dat je alles wel gezien hebt; het tegengestelde is waar! Ik ben benieuwd naar de verrassingen, belevenissen en 'avonturen' die deze week verder voor ons in petto heeft!

Groetjes uit BH, Lobke

Gevechten in de favela

We zijn van plan om vanochtend weer naar Corpo Cidadao te gaan om met andere kinderen en jongeren uit de wijk samen te werken en hen te leren kennen. Helaas krijgen we op moment van vertrek bericht dat er gevechten in de favela aan de gang zijn. De scholen en het jeugdcentrum van Corpo Cidadao blijven om deze reden dicht en het is voor ons te gevaarlijk of zelfs onmogelijk om er naartoe te gaan. Gelukkig kunnen we een alternatief programma volgen en gaan we naar een ander groot cultureel project voor jongeren: Valores Minas. We worden hartelijk door Cyntia Reyder ontvangen en door het prachtige moderne gebouw rondgeleid. Cyntia is afgelopen jaar in Arnhem geweest en heeft in het kader van Swing on 2 les gegeven aan bewoners van de wijk Malburgen. In Belo Horizonte is zij de coördinatrice van de dansafdeling in Valores Minas. Deze organisatie voorziet in kunstzinnige vorming voor (kansarme) jongeren uit BH, en is door de federale overheid gesubsidieerd. Dat is te zien: waar Corpo Cidadao te kampen heeft met terugval in sponsoring, lijkt het hier net andersom: een groot team staat klaar om de jongeren te bedienen met een omvangrijk programma aan kunstzinnige vakken, die ze 3 uur per dag, na schooltijd, kunnen komen volgen.Vandaag zijn ruim 300 jongeren tussen de 15 en 25 jaar bezig met de DVD opnames van hun eindvoorstelling, waarbij wij aanwezig mogen zijn. Er wordt een gigantisch spektakel van dans, orkest en koor, drama en circus gepresenteerd met als thema “Alice in Wonderland” - in een moderne versie. Prachtige kostuums, indrukwekkend decor, ontroerende live-muziek, spetterende dansen, Het geheel is van een hoge professionaliteit en de discipline van de leerlingen is bijzonder. Al met al een inspirerende ervaring! Aan het eind van de middag keren we vermoeid van de indrukken terug naar het hotel. De dag begon met slecht nieuws, maar we hebben uiteindelijk iets heel bijzonders mee kunnen maken. Zo zit het programma hier iedere dag vol verrassingen. We eten met het hele team ’s avonds in een hip café in de buurt van ons hotel en herkauwen onze belevenissen van de dag nog eens. Benieuwd naar de dag van morgen!

Anna Schmidt

Pleuris en regen in Belo Horizonte

Het leven is vol verrassingen. We konden vandaag niet naar Corpo Cidadao: in de favela is de pleuris uitgebroken, en de unit en de school worden dichtgehouden. Geen mens gaat daar dan nog naar toe, want er lopen gewapende bendes door de buurt. Wat nu? Jacky, onze lieve begeleidster ter plaatse, neemt contact op met Cynthia (Cynthia is een van de docenten die vorig jaar in Arnhem te gast was tijdens Swing on 2, onze uitwisseling in Malburgen met twee dansgroepen uit Brazilië). Cynthia werkt niet meer bij Corpo Cidadao en ze brengt ons naar haar nieuwe werkplek: een soort Cidadao, maar dan voor tieners.


We vallen met onze neus in de boter. Wij blij en Cynthia blij, want er staan zo'n 500 tieners klaar voor een te filmen massaspektakel gebaseerd op Alice in Wonderland. Ons team wordt erin geloodst, en we vermaken ons goed en doen een hoop ervaring op. Leuke tieners, die heel erg serieus dansen, zingen, acteren en musiceren in een show die de Olympische opening waardig is met heuse massascènes. Een interessante werkwijze (waarover later meer) die voor ons heel leerzaam is. Morgen zullen we zien of het weer veilig is bij de unit van Corpo Cidadao. De dagen stromen toch wel vol met gezonde indrukken. We gaan ook nog langs bij ballet Jovem en bij Grupo Corpo en wonen de repetities bij van de nieuwe dansers.
Hier regent het nu, en hard ook, maar het belooft beter te worden.

Groeten van Adriaan

Os novos professoros

Na een dag bijkomen van de toch wel erg lange vlucht, het kleine tijdsverschil en wennen aan de warme en vooral vochtige klimaat, moeten we nu toch echt aan het werk. De dag begint met een rit naar de favelas, vol scherpe bochten en zeer steile hellingen. Het feit dat we met vijf mensen in een Ford Ka gepropt zitten voert de spanning nog wat op. We bezoeken vandaag Nossa Casa. Dit is een unit van Corpo Cidadao (Corpo Cidadao is de educatieve afdeling van het Braziliaanse dansgezelschap Grupo Corpo uit Belo Horizonte) waar kinderen uit de favelas een ochtend of een middag welkom zijn om bezig te zijn met verschillende disciplines van kunst. De eerste kinderen, allemaal tusen 6 en 9 jaar oud, staan al klaar voor de poort en bekijken ons met zeer nieuwsgierige blikken. 'Os novos professoros' fluisteren de kinderen tegen elkaar. Het eerste wat opvalt is de poort waarmee Nossa Casa afgesloten wordt: er kan van buitenaf niemand naar binnen, tenzij iemand de deur van binnenuit voor je opent. Er wordt op deze manier een veilige omgeving gecreëerd waar de kinderen niet afgeleid worden door het dagelijks leven.


De kinderen worden in een kring geplaatst en de docentes van Corpo Cidadao stellen ons voor. Vervolgens stellen wij voor een korte workshop met de kinderen te doen, waarmee we een hoop vrienden scoren: de kinderen willen heel graag dansen met de gasten uit Nederland! We doen een lekkere actieve warming-up eneen korte maar krachtige workshop. De kinderen zijn muisstil wanneer wij uitleg geven, ook al verstaan ze geen woord Engels. Na deze spontane actie gaan de kinderen in drie groepen aan het werk. Ze werken aan dans, muziek of beeldende kunst. Onze taak deze eerste dag: neem zoveel mogelijk informatie en indrukken in je op. We dompelen ons onder in de workshops en zien prachtige dingen gebeuren. Als dans docent wordt je spontaan jaloers op de Braziliaanse docenten, want deze kinderen bewegen van nature veel vrijer en makkelijker dan onze Hollandse kinderen. Je merkt dat de kinderen voor alle docenten veel ontzag hebben, ze hangen aan hun lippen als ze aan het woord zijn of wachten geduldig in een kring totdat de activiteit kan gaan beginnen.

In de lunchpauze ontmoeten we Miriam Pederneiras, directeur van Gruppo Corpo en oprichtster van Corpo Cidadao. Zij is de vrouw die ooit de droom had kansarme kinderen uit sloppenwijken een gelukkig vooruitzicht te bieden, een plek waar ze veilig kunnen zijn, zichzelf kunnen ontwikkelen en daarmee hun kansen in het leven kunnen vergroten. Het middagprogramma is gelijk aan dat van de ochtend, echter wordt nu met wat oudere kinderen gewerkt. De jongste is 8 jaar, de oudsten zijn al 12. We vinden tussen alle observaties van de methodieken van de Braziliaanse docenten een momentje om met Miriam rond de tafel te zitten en wat vragen te stellen. Miriam is het brein en de motor achter Corpo Cidadao en heeft daarmee een zware last op haar schouders. Voor haar staat echter het belang van de kinderen voorop: zij wil kinderen uit favelas een kans geven om te ontsnappen aan het dagelijkse leven en een plek bieden waar ze, door middel van verschillende kunstdisciplines, kunnen werken aan zelfvertrouwen, zelfstandigheid, omgangsvormen en hun talenten. Tevens krijgen we de kans om een aantal van de kinderen vragen te stellen over hun leven; Miriam vertaalt onze vragen en hun antwoorden.

Aan het eind van de dag rijden we terug naar het centrum, alle nieuwe ervaringen en indrukken nog vers in je gedachten. Vandaag was een inspirerende en leerzame dag die smaakt naar meer. Eerlijk gezegd kan ik niet wachten ook de docenten van Corpo Cidadao te kunnen bestormen met alle vragen die vandaag omhoog geborreld zijn. In de ogen van de kinderen zie je een verandering wanneer ze aan de slag zijn met dans,
muziek of beeldende kunst. Ze genieten, hebben aandacht en respect voor de docenten en voor elkaar. Ze lijken te groeien zodra ze zichzelf mogen presenteren, in welke discipline dan ook. Kortom: op naar de volgende dag in de favelas van Belo Horizonte.

Atenciosamente, Lobke van der Sanden

Introdans Interactie op weg naar Belo Horizonte

De docenten van Introdans Interactie en artistiek manager Adriaan Luteijn reizen in november 2012 naar Belo Horizonte (Brazilië) om een wederbezoek te brengen aan Corpo Cidadão. Dit Braziliaanse gezelschap werkte in najaar 2011 in de Arnhemse wijk Malburgen aan het dansproject Swing on 2. Wijkbewoners werden in Braziliaanse sferen ondergedompeld en werkten via dansprojecten toe naar een gezamenlijke voorstelling. Nu de eer aan Introdans Interactie om het Malburgen in Belo Horizonte op te zoeken: de favela's.

De eerste dag gaat op aan reizen naar BH. Om 6.30 uur vertrekt de taxibus in de mist naar Schiphol. Wij zijn mooi op tijd, maar de piloot is minder blij met dit weertype. Na een klein uur vertraging stijgen we op. En na een lange, maar prima vlucht komen we aan op het vliegveld van São Paulo, waar we overstappen op een vlucht naar BH. Geen probleem toch, met nog ruim 3 uur de tijd (denk je). Eerst door de douane voor paspoortcheck: wachtrij van ruim een uur. Daarna snel op zoek naar incheckbalie... Ehm... Na lang zoeken en vragen ('Spreekt u geen Portugees?' vraagt men in het Portugees) gevonden. Snel koffers inchecken en dan voordat we naar de gate gaan nog even pinnen om straks de taxi naar het hotel te kunnen betalen. Je snapt het al, 20 automaten, maar niet een die het doet. Dan maar wachten tot in BH. Na een vlucht van een uurtje koffers van de bagageband gepakt en op naar een pinautomaat. Ook deze is ons niet goed gezind. Het blijkt dat bijna alle automaten na 22.00 uur niet meer werken. Na telefonisch contact met artistiek manager Adriaan Luteijn, die al een paar dagen eerder was vertrokken om zaken voor deze week voor te bereiden, horen we dat hij ons bij het hotel opwacht en de taxi zal betalen. De taxirit is een belevenis op zich. Het lijkt wel een training voor een Formule 1 race. Bij het hotel is alles perfect geregeld: we kunnen snel onze kamer in en vallen 'in coma' neer op ons bed. Morgen een rustdag en daarna aan de slag. We kijken er naar uit en zijn benieuwd naar de ervaringen die we zullen opdoen! Wordt vervolgd!

Vincent Wolf